Czy wiesz, jaka jest różnica między wydziedziczeniem a niegodnością dziedziczenia?

WYDZIEDZICZENIE:

Decyzję o wydziedziczeniu podejmuje spadkodawca sporządzający testament. Ustawodawca wprowadzając to pojęcie dał testatorowi prawo do pozbawienia zstępnych (dzieci), małżonka i rodziców prawa do tzw. zachowku. Podkreślić należy, że przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu. Spadkodawca nie musi jednak posłużyć się słowem „wydziedziczenie” w treści testamentu lub używać konkretnych słów z ustawy. Ważne jest, by przyczyny wydziedziczenia wskazane w treści testamentu odpowiadały znaczeniowo powodom wymienionym w ustawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1998 r., sygn. akt: III CKN 561/97).

Skutkiem wydziedziczenia jest utrata prawa do dochodzenia zachowku oraz wyłączenie od dziedziczenia wydziedziczonego spadkobiercy.

Spadkodawca może przebaczyć osobie uprawnionej do zachowku, co wyklucza jej następcze wydziedziczenie.

NIEGODNOŚĆ DZIEDZICZENIA:

Uznanie spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest wyrazem niedopuszczenia do uzyskania korzyści ze spadku przez osobę, która m.in. dopuściła się ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, wpłynęła na swobodę testowania spadkodawcy lub uporczywie uchylała się od wykonywania na jego rzecz świadczeń alimentacyjnych.

Dodać trzeba, że to nie spadkodawca decyduje o uznaniu danego spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, ale sąd, który orzeka na żądanie każdego, kto ma w tym interes (dla przykładu: osoby, które będą uprawnione do dziedziczenia w miejsce niegodnego).

Przesłanki uznania spadkobiercy za niegodnego są bardziej rozbudowane aniżeli w przypadku wydziedziczenia. Nowelizacją kodeksu cywilnego z listopada 2023 r. dodano dwie przesłanki dotyczące niewywiązywania się przez spadkobiercę względem spadkodawcy z obowiązku alimentacji (w wysokości ustalonej przed śmiercią spadkodawcy), oraz szeroko rozumianej pieczy nad spadkodawcą. Bierność w alimentowaniu spadkodawcy bądź w wykonywaniu obowiązków rodzinnych musi mieć charakter uporczywy, a więc nie incydentalny.

Prawo dochodzenia przed sądem uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest ograniczone terminem ustawowym. Z żądaniem takim można wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziano się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Podobnie jak w przypadku wydziedziczenia nie można uznać za niegodnego dziedziczenia spadkobiercy, któremu spadkodawca przebaczył za życia.

Skutkiem uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia jest przyjęcie fikcji, że ten nie dożył otwarcia spadku, czyli nie dziedziczy po spadkodawcy, a w konsekwencji traci także prawa do zachowku.

Osoby, które planują wytoczenie powództwa o uznanie za niegodnego dziedziczenia bądź poszukują pomocy prawnej w sprawie o zachowek, zapraszam do skorzystania z usług prawnych Kancelarii.

PODSTAWA PRAWNA: art. 928-930 oraz art. 1008-1011 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst. jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1610 ze zm.)

Stan prawny na dzień publikacji wpisu.

Zamieszczone informacje nie stanowią porady prawnej w indywidualnej sprawie. W celu skorzystania z usługi prawnej zapraszam do kontaktu. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania przedstawionych treści.