Jaka jest różnica między wykazem inwentarza a spisem inwentarza? Często te pojęcia są stosowane zamiennie, mimo że nie są tożsame. Poniżej wyjaśnienie czym jest i jak sporządza się każdy z dokumentów:

WYKAZ INWENTARZA - jest to katalog przedmiotów należących do spadku i przedmiotów zapisów windykacyjnych, z uwzględnieniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy), a także długów spadkowych określonych w wysokości według stanu z chwili otwarcia spadku. Stanowi on dokument prywatny. Mogą go sporządzić sami spadkobiercy przyjmujący spadek z dobrodziejstwem inwentarza albo zapisobiercy windykacyjni lub wykonawcy testamentu). Wykaz sporządza się na urzędowym formularzu dostępnym na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości (Wzór wykazu inwentarza - Ministerstwo Sprawiedliwości). Następnie taki wykaz przedstawia się przed sądem spadku, czyli sądem właściwości ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy (zmarłego), lub jeśli nie da się go ustalić, przed sądem, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W ostateczności osoby te mogą złożyć wykaz inwentarza do sądu swojego miejsca zamieszkania. W tym ostatnim przypadku sąd niewłaściwy niezwłocznie przesyła wykaz inwentarza do sądu spadku. Zamiast do sądu spadku osoby te mogą udać się do notariusza i przedstawić mu wykaz inwentarza. Rejent sporządzi protokół obejmujący wspomniany wykaz i niezwłocznie prześle go do sądu spadku.

Następnie sąd spadku ogłasza publicznie o złożeniu wykazu inwentarza, tj. na tablicy ogłoszeń sądu oraz na swojej stronie internetowej. W ogłoszeniu podaje się m.in. imię, nazwisko, numer PESEL, ostatni adres spadkodawcy, datę jego śmierci.

W razie ujawnienia się po złożeniu wykazu inwentarza przedmiotów należących do spadku, przedmiotów zapisów windykacyjnych lub długów spadkowych składający wykaz uzupełnia go i ponownie składa do organu jak wyżej.

Spadkobierca, który złożył wykaz inwentarza spłaca długi spadkowe zgodnie ze złożonym wykazem, jednakże nie może on zasłaniać się brakiem znajomości wykazu inwentarza złożonego przez innego spadkobiercę, zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu. Ważne jest, by wykaz sporządzić skrupulatnie i z dołożeniem należytej staranności. Należyta staranność w przygotowaniu wykazu inwentarza polegać może na zwróceniu się do banków, jeśli spadkodawca zaciągnął kredyt czy pożyczki, do ZUS i US, wspólnoty mieszkaniowej, dostawcy mediów z pytaniem o ewentualne zaległości spadkodawcy.

Złożenie wykazu inwentarza w sądzie spadku jest bezpłatne. Za czynności przed notariuszem należy wnieść opłatę w wysokości 200,00 złotych plus VAT.

SPIS INWENTARZA - zawiera aktywa i pasywa spadkowe tak jak wykaz inwentarza. Jest on dokumentem urzędowym, co odróżnia go od wykazu. Procedura jego sporządzenia rozpoczyna się od wniosku do sądu spadku tego, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku, zapisobiercą, wykonawcą testamentu, tymczasowym przedstawicielem lub wierzycielem mającym pisemny dowód należności przeciwko zmarłemu spadkodawcy.

Następnie sąd spadku wydaje postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza. W tym przypadku sąd spadku niezwłocznie zarządza ogłoszenie o wydaniu ww. postanowienia, na które przysługuje zażalenie. Następnie sąd spadku kieruje takie postanowienie do komornika  i nakazuje przystąpienie przez niego do sporządzenia spisu inwentarza.

Wskazane wyżej osoby zamiast udać się do sądu spadku mogą zwrócić się bezpośrednio do komornika na terenie właściwości sądu spadku z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza. Jeśli strony wybiorą tę opcję komornik po prostu zawiadamia sąd spadku o przystąpieniu do sporządzenia spisu inwentarza, po czym sąd wydaje postanowienie. Gdyby sąd spadku oddalił, odrzucił wniosek lub umorzył postępowanie, spis inwentarza sporządzony przez komornika rodziłby takie same skutki jak złożenie wykazu inwentarza.

Komornik zawiadamia o czynnościach sporządzenia spisu inwentarza, w tym spadkobiercę, jeśli miejsce jego pobytu jest znane. Spis zawiera przedmioty należące do spadku, przedmioty zapisów windykacyjnych z określeniem wartości każdego z nich, a także długi spadkowe ze wskazaniem wysokości zobowiązań. Komornik wskazuje w spisie na wartość stanu czynnego spadku, uwzględniając wartość rzeczy i praw spornych.

Ruchomości i nieruchomości, które zostały zamieszczone w spisie inwentarza pozostawia się co do zasady w posiadaniu osób, które nimi władają.

Po sporządzeniu spisu inwentarza komornik przesyła go do sądu spadku. Od chwili sporządzenia spisu inwentarza spadkobierca spłaca długi spadkowe zgodnie ze sporządzonym spisem.

Należy zaznaczyć, że charakter prawny spisu inwentarza jest bardziej doniosły niż wykazu w razie rozbieżności między treścią tych dokumentów. Wówczas, od chwili sporządzenia takiego spisu spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu spłacają długi spadkowe według jego treści, nie zaś zgodnie z wykazem inwentarza.

Istotną kwestią są koszty sądowych i komornicze związane ze sporządzeniem spisu inwentarza. Koszty sądowe są niewielkie, bowiem należy uregulować opłatę 100,00 złotych od samego wniosku. Dużo większy może okazać się koszt działania komornika, bowiem przysługuje mu według rozporządzenia stała opłata w wysokości 400,00 złotych, nadto ewentualne wydatki komornicze związane z podjęciem czynności. Poza tymi kosztami, szczególnie w przypadku dużego majątku spadkowego, należy liczyć się z poniesieniem kosztów wyceny przez rzeczoznawcę majątkowego.

Sporządzenie wykazu lub spisu inwentarza nie jest obowiązkowe, lecz jest to prawo spadkobiercy. Jednak w razie istnienia długów spadkowych, warto zadbać o ich złożenie/uzyskanie. Zasadą jest, że przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca odpowiada tylko do wartości ustalonego w powyższych dokumentach stanu czynnego spadku (aktywa spadku). Ograniczenie odpowiedzialności jest wyłączone, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął  w wykazie inwentarza  lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku lub przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.

Warto na koniec zaznaczyć, że możliwość złożenia wykazu inwentarza została wprowadzona ustawą z dnia 20.3.2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz innych ustaw (Dz.U. z 2015 r., poz. 539), która weszła w życie w dniu 18.10.2015 r. Zgodnie z przepisem przejściowym, ustawy nie stosuje się do spadków otwartych przed dniem wejścia jej w życie, a więc do spadków przed dniem 18.10.2015 r. To zaś prowadzi do wniosku, że wykaz inwentarza może zostać sporządzony tylko w odniesieniu do spadków otwartych w dniu 18.10.2015 i później. Do spadków otwartych przed dniem 18.10.2015 r. może być sporządzony wyłącznie spis inwentarza.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 1031-1032 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022, poz. 1360 z późn.zm.)

art. 1 i 6 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 539)

art. 637-639 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2021, poz. 1805 z późn. zm.)

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej (Dz. U. 2020 r., poz.1473 z późn. zm.)

art. 40 ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych (Dz. U. z 2021, poz. 210 z późn. zm.)

art. 49 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2022 r., poz.1125 z późn zm.)

Stan prawny na dzień publikacji posta.

Zamieszczone informacje nie stanowią porady prawnej w indywidualnej sprawie. W celu skorzystania z usługi prawnej, zapraszam do kontaktu. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania przedstawionych treści.