Nieznajomość prawa szkodzi. Przekonał się o tym dobitnie młody mężczyzna, któremu udzielałam konsultacji prawnej. Mężczyzna ten zdał egzamin z prawa jazdy, lecz nie dopełnił formalności związanych z uzyskaniem fizycznego dokumentu potwierdzającego uprawnienia i mimo tego kierował pojazdem.

Stan faktyczny przedstawia się następująco: Pan zdał pomyślnie egzamin na prawa jazdy i niebawem w aplikacji mObywatel pojawiło się tzw. tymczasowe elektroniczne prawo jazdy. Klient był przekonany, że takie tymczasowe elektroniczne prawo jazdy jest wystarczające do kierowania bezterminowo pojazdem kategorii B, w związku z tym nie podjął żadnych dalszych czynności, w tym nie złożył do właściwego starosty (prezydenta miasta) wniosku o wydanie fizycznego (plastikowego) dokumentu prawa jazdy i w związku z tym uzyskania uprawnień na stałe.

W międzyczasie doszło do zdarzenia drogowego z udziałem pojazdu Klienta, skutkującego uszkodzeniem samochodu osobowego innego kierowcy. Na miejsce kolizji została wezwana Policja, która po weryfikacji danych Klienta nie znalazła go w bazie CEPiK (Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców). Warta zaznaczenia jest okoliczność, że do zdarzenia doszło po upływie 30 dni od dnia zdanego egzaminu na prawo jazdy.

Dlaczego to jest ważne?

Tymczasowe prawo jazdy, które pojawia się w mObywatelu, pozwala na prowadzenie pojazdu konkretnych kategorii (w tym kategorii B), ale wyłącznie przez okres 30 dni od dnia zdanego egzaminu. Mechanizm ten został wprowadzony do polskiego systemu prawnego w 2023 roku. Ważne! W przypadku kategorii B będziesz mógł poruszać się we wskazanym okresie na podstawie tymczasowego prawa jazdy wyłącznie wtedy, gdy w dniu egzaminu miałeś ukończone 18 lat. Nadto z tymczasowego prawa jazdy skorzystają nowo upieczeni kierowcy, którzy zdawali egzamin po raz pierwszy! Jeżeli spełniasz te wymagania nie zawadzi sprawdzić, czy w mObywatelu pojawiła się cyfrowa wersja tymczasowego prawa jazdy!

30 dni to czas, w którym powinieneś dopełnić formalności urzędowych związanych z wydaniem prawa jazdy i jednocześnie możesz prowadzić pojazd w oczekiwaniu na fizyczny dokument. 

Jeżeli prowadzisz pojazd po upływie tych 30 dni i nie zadbasz o uzyskanie w tym czasie dokumentu prawa jazdy w formie fizycznej to jesteś traktowany tak jakbyś nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami!

Co się z tym wiąże?

Art. 94 kodeksu wykroczeń:

• 1.  Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny nie niższej niż 1500 złotych.

I co istotne:

• 3.  W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w § 1, orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów.

Czyli w przypadku kierowania pojazdem bez posiadania uprawnień sąd obowiązkowo orzeka zakaz prowadzenia pojazdów! A zgodnie z art. 29 § 1 kodeksu wykroczeń zakaz prowadzenia pojazdów wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat.

Prawo wykroczeń przewiduje możliwość zastosowania tzw. odstąpienia od wymierzenia środka karnego (art. 39 § 1 i 4 kodeksu wykroczeń), ale dotyczy to przypadków wyjątkowych i zasługujących na szczególne uwzględnienie, zatem sięgnięcie do tej możliwości przez sądy należy do rzadkości.

Ważne jest też to, że jeśli w czasie spowodowania kolizji kierujący nie miał uprawnień do prowadzenia pojazdu, to pomimo posiadania ubezpieczenia OC i pokrycia z tego ubezpieczenia ewentualnej szkody ubezpieczyciel może wystąpić z tzw. roszczeniem regresowym, czyli domagać się od powodującego szkodę zwrotu pieniędzy, które zakład ubezpieczeń wypłacił poszkodowanemu.

A zatem – jeśli prowadzisz pojazd bez uprawnień to możesz łącznie:

1) zostać ukarany grzywną, ograniczeniem wolności lub aresztem;

2) stracić prawo prowadzenia pojazdu przez okres nie mniejszy niż sześć miesięcy;

3) być zobowiązany do zwrotu wypłaconego odszkodowania z własnych środków.

PODSTAWA PRAWNA:

Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2025, poz. 734)

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2024 r., poz. 1210)

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2025 r., poz. 367).

Stan prawny na dzień publikacji wpisu.

Zamieszczone informacje nie stanowią porady prawnej w indywidualnej sprawie. W celu skorzystania z usługi prawnej zapraszam do kontaktu. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za sposób wykorzystania przedstawionych treści.